Keyingi yillarda mamlakatimizda sud-huquq sohasini yanada demokratlashtirish va fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlarini ro‘yobga chiqarishga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirilmoqda.

Yangi tahrirdagi Konstitutsiyada fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta’minlash borasidagi eng muhim kafolatlardan biri sifatida huquqbuzarliklardan jabrlanganlarning huquqlarini qonun bilan muhofaza qilish, jabrlanganlarga yetkazilgan zararning o‘rni qoplanishi uchun davlat shart-sharoitlar yaratishi belgilandi.

Biroq, jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan qamoqqa olish ehtiyot chorasi qo‘llanilmagan hollarda ushbu shaxslar O‘zbekiston Respublikasi davlat chegarasini tark etib, surishtiruv, tergov yoxud suddan yashirinish holatlari kuzatilmoqda. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, qidiruv e’lon qilingan shaxslarning 89 foizi xorijga ketgan. Natijada jinoyatdan jabrlangan shaxslarning huquqlarini tiklash, ularga yetkazilgan zararlarni koplash imkoniyati pasaymoqda.

Parlament quyi palatasi majlisida birinchi o‘qishda ko‘rib chiqilgan jinoyat protsessida majburlov choralari institutini takomillashtirishga qaratilgan qonun loyihasi ayni masalalarga daxldor.

Qayd etilganidek, ushbu qonun loyihasi bilan ayrim qonun hujjatlariga gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchiga nisbatan qamoqqa olish ehtiyot chorasi qo‘llanilmagan, biroq O‘zbekiston Respublikasi davlat chegarasini tark etib, surishtiruv, dastlabki tergov yoxud suddan uzrli sabablarsiz bo‘yin tovlashi mumkinligiga yetarli asoslar mavjud bo‘lganda, surishtiruvchi, tergovchi, prokuror yoki sud tomonidan ularning O‘zbekiston Respublikasidan chiqish huquqini vaqtincha cheklab qo‘yish tartibi belgilanmoqda.

O‘zbekistondan chiqishi cheklangan fuqaroga bir qator holatlarda istisno tariqasida muayyan muddatga xorijga chiqishiga ruxsat beriladi. Xususan, xorijda jinoyat protsessida ishtirok etishi uchun, sog‘lig‘i yomonlashib, O‘zbekiston hududida tibbiy yordam ko‘rsatish imkoni bo‘lmaganda hamda yaqin qarindoshi vafot etganda ruxsat beriladi.  

Mazkur qonun loyihasining qabul qilinishi jabrlanuvchining konstitutsiyaviy huquq va erkinliklarini himoya qilishga, uning qonuniy huquq va manfaatlariga ziyon yetkazilishining oldini olishga xizmat qiladi.

Muhokamalarda bir qator savollar o‘rtaga tashlandi va tegishli javoblar olindi.  

Muhtarama Komilova, O‘zA