"Umumiy kelajak jamiyati" tahlil markazi ijrochi direktori Xolid Taymur Akram (Pokiston):

   – Slovakiya Prezidenti Peter Pellegrinining O‘zbekistonga tashrifi va uning Samarqandda bo‘lib o‘tayotgan YUNESKO Bosh konferensiyasining 43-sessiyasi doirasida Prezident Shavkat Mirziyoyev bilan muzokaralari Markaziy Yevropa va Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasidagi sheriklikni mustahkamlashda muhim qadam bo‘ldi.

Avvalo, O‘zbekiston-Slovakiya muloqotining strategik tabiati hayratlanarli. Sanoat hamkorligi, raqamlashtirish va investitsiyalarning aniq sohalari bo‘yicha muhokamalar rasmiy Toshkent va Bratislava bir-birini iqtisodiy modernizatsiya qilishda ishonchli sheriklar sifatida ko‘rishini ko‘rsatadi. Bank kiberxavfsizligi va yuklarni kuzatish tizimlarini monitoring qilish bo‘yicha qo‘shma markazni tashkil etish taklifi, ayniqsa, munosabatlarning yuqori texnologiyali va innovatsion darajaga o‘tishini aks ettiradi.

Tashqi iqtisodiy siyosat nuqtayi nazaridan, O‘zbekistondan to‘qimachilik, charm va meva-sabzavot mahsulotlari, Slovakiyadan esa farmatsevtika, kauchuk va muhandislik mahsulotlari yetkazib berishning ko‘payishi ikki mamlakat iqtisodiyotining bir-birini to‘ldirishini namoyish etadi. Milliy ko‘rgazmalarni o‘tkazish va savdo uylarini ochish Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida barqaror savdo infratuzilmasini rivojlantirish yo‘lidagi muhim qadamdir.

Hamkorlikning gumanitar jihati ham bir xil darajada muhimdir. Rektorlar forumi va turizm kunlarini o‘tkazish tashabbusi akademik va madaniy almashinuvlar uchun yangi ufqlarni ochadi. Global ta’lim va ilmiy jarayonlarga integratsiyalashishga intilayotgan O‘zbekiston uchun Slovakiyaning Yevropa Ittifoqi a’zosi sifatidagi tajribasi juda foydali bo‘lishi mumkin.

Samarqand uchrashuvining muvaffaqiyati O‘zbekistonning mintaqaviy diplomatiyada asosiy ishtirokchi hamda Sharq va G‘arb o‘rtasidagi ko‘prik sifatidagi roli ortib borayotganini namoyish etadi. Bu shuningdek, Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida O‘zbekiston Yevropa bilan aloqalarini ishonchli tarzda mustahkamlayotganini, tashqi iqtisodiy aloqalarni diversifikatsiya qilayotganini va ko‘p qutbli sheriklik tizimini shakllantirayotganini tasdiqlaydi.

Panyevropa ittifoqi prezidenti Karlos Uriarte Sanches (Ispaniya):

 – Ushbu tashrif, ayniqsa, O‘zbekistonning xalqaro mavqei tez sur’atlar bilan mustahkamlanib borayotgani va yetakchi Yevropa mamlakatlari bilan aloqalari kengayib borayotgani nuqtayi nazaridan ahamiyatlidir. Bu Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida izchil amalga oshirilayotgan ochiqlik, muloqot va hamkorlik siyosatiga xalqaro hamjamiyatning tobora ortib borayotgan ishonchini tasdiqlaydi.

Davlat rahbarining uzoqni ko‘ra bilgan va muvozanatli rahbarligi tufayli O‘zbekiston diplomatik faoliyat va mintaqaviy hamkorlikning tan olingan markaziga aylandi. Bugungi kunda O‘zbekiston konstruktiv yechimlar tashabbuskori sifatida qabul qilinmoqda, dunyoga tinchliksevarlik, yaxshi qo‘shnichilik va birgalikdagi rivojlanishning noyob tajribasini taqdim etmoqda. So‘nggi yillarda chuqur o‘zgarishlar ro‘y berdi, bu davrda O‘zbekiston nafaqat Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan o‘zaro tushunish va ishonchni mustahkamladi, balki Finlyandiya kabi Yevropalik hamkorlari bilan munosabatlarni yangi bosqichga ko‘tardi.

Prezident Aleksandr Stubbning tashrifi O‘zbekiston ochiqlik, sheriklarga hurmat va pragmatik yechimlarni izlash siyosati ham ichki, ham xalqaro miqyosda barqaror natijalarga olib kelishi mumkinligini namoyish etayotgan ushbu davrda amalga oshirilayotgani ramziy ma’noga ega.

Finlyandiya va O‘zbekiston, geografik farqlarga qaramay, o‘xshash tamoyillarga ega: muloqotga sodiqlik, suverenitetga hurmat va tinchlik va barqarorlikka intilish. Ushbu qadriyatlar Prezident Shavkat Mirziyoyevning tashqi siyosatining asosini tashkil etadi, u ularni ritorikadan aniq xalqaro tashabbuslar va o‘zaro foydali loyihalarga aylantiradi.

Bugungi kunda uning rahbarligida O‘zbekiston Sharq va G‘arb, Shimol va Janub o‘rtasida ko‘prik, hamkorlik, barqaror rivojlanish va ishonch platformasiga aylanmoqda. Finlyandiya Prezidentining tashrifi shunchaki diplomatik tadbir emas – bu Prezident Shavkat Mirziyoyevning ochiqlik va konstruktiv hamkorlikka asoslangan siyosati global miqyosda aks-sado berayotgani va O‘zbekistonning ishonchli va mas’uliyatli sherik sifatidagi mavqeini mustahkamlayotganining yaqqol namoyishidir.

Shanxay kreativ iqtisodiyot assotsiatsiyasi direktori o‘rinbosari, Shanxay san’at kolleksiyalari muzeyi direktori Xun Muchin:

– Ta’lim, fan va madaniyat sohasida qarorlar qabul qilishning asosiy global platformasi bo‘lgan YUNESKO Bosh konferensiyasini Samarqandda o‘tkazish to‘g‘risidagi qaror chuqur ramziy ahamiyatga ega voqea bo‘ldi. Bu shunchaki joyning o‘zgarishi emas, balki Markaziy Osiyoning o‘sib borayotgan ta’sirini idrok etish va tan olishning global madaniy modelini qayta ko‘rib chiqish belgisidir.

O‘zbekiston uchun forumga mezbonlik qilish uning madaniy merosni himoya qilish, ta’lim tizimini rivojlantirish va xalqaro hamkorlikni kuchaytirishdagi yutuqlarini xalqaro miqyosda tan olish akti bo‘ldi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning tarixiy yodgorliklarni tiklash va madaniy joylarni raqamlashtirishni qamrab olgan keng ko‘lamli tashabbuslari Samarqand, Buxoro va Xiva kabi durdonalarga yangi hayot bag‘ishladi.

O‘zbekiston madaniy merosni zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy hayotga maqsadli ravishda integratsiyalashtirmoqda, uni rivojlanish resursiga aylantirmoqda. Samarqandda "Boqiy shahar" kabi madaniy majmuaning yaratilishi bu sadoqatning yaqqol namunasidir. Ushbu loyiha an’anaviy me’moriy shakllarni zamonaviy infratuzilma talablari bilan muvaffaqiyatli birlashtirib, nafaqat sayyohlarni o‘ziga jalb qiluvchi, balki xalqaro konferensiyalar va ilmiy almashinuvlar uchun joy bo‘lib xizmat qiladi.

Prezident Shavkat Mirziyoyev YUNESKO Bosh konferensiyasining 43-sessiyasining ochilish marosimidagi nutqida ta’kidlaganidek, zamon bizdan YUNESKOning global maqsadlariga erishishimizni va ko‘p qirrali hamkorligimizni yangi bosqichga ko‘tarishni talab qilmoqda. Bu fikrlarda O‘zbekiston tomonidan ilgari surilgan, an’analar va innovatsiyalarni uyg‘unlashtirgan aniq takliflarda mukammal aks etgan.

 Kelajakka e’tibor qaratgan holda, Toshkent hamkorlikni yangi bosqichga ko‘tarishni taklif qilmoqda, inklyuziv ta’limni rivojlantirish va YUNESKOning ixtisoslashtirilgan platformasini yaratish, "Sun’iy intellekt – maktab" loyihasini amalga oshirish va Kasbiy ta’lim bo‘yicha Butunjahon sammitini o‘tkazish orqali sun’iy intellektni keng joriy etishni qo‘llab-quvvatlamoqda.

Shu bilan birga, mamlakat merosni saqlashga sodiqligini kuchaytirmoqda, Xalqaro hujjatli meros kunini belgilash va Raqamli meros xalqaro institutini yaratishni taklif qilmoqda. YUNESKOning Ayollar yetakchiligi akademiyasini tashkil etish, YUNESKOning Ekologik poytaxt unvonini targ‘ib qilish va Media savodxonlik strategiyasini ishlab chiqish tashabbuslari ham shunga o‘xshash keng qamrovli yondashuvni namoyish etadi.

Muxtasar aytganda, Samarqand tajribasi va ushbu konferensiyada e’lon qilingan tashabbuslar zamonaviy dunyo barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishi uchun zarur bo‘lgan modeldir.

Rossiya-Tojikiston (Slavyan) universiteti professori Rahmon O‘lmasov:

– Bugun YUNESKO Bosh konferensiyaning 43-sessiyasi, Markaziy Osiyo qalbida joylashgan qadimiy shahar Samarqandda boshlandi. Ushbu tadbir nafaqat O‘zbekiston, balki butun mintaqa uchun tarixiy ahamiyatga ega.

YUNESKO Bosh konferensiyasi tashkilot a’zo davlatlarining eng muhim uchrashuvi bo‘lib, uning ta’lim, fan, madaniyat va kommunikatsiyalar sohasidagi faoliyatining strategik yo‘nalishini belgilaydi. 40-yildan ortiq vaqt ichida birinchi marta sessiya Parijdagi YUNESKOning doimiy shtab-kvartirasi tashqarisida o‘tkazilmoqda, bu mezbon mamlakatning ajoyib ishonchi va yuqori xalqaro obro‘sini ta’kidlaydi.

O‘zbekiston uchun bu tarixiy lahzadir: mamlakat birinchi marta ushbu darajadagi global anjumanga mezbonlik qilmoqda, bu uning global maydondagi o‘sib borayotgan madaniy va diplomatik mavqeini aks ettiradi. Ipak yo‘li bo‘ylab madaniyatlar chorrahasi va meros shahri sifatida Samarqand mazkur forumga mezbonlik qilish uchun tanlangani bejiz emas. Uning ko‘p asrlik tarixi va jahon sivilizatsiyasi rivojiga qo‘shgan hissasi mintaqaning Sharq va G‘arb o‘rtasidagi ko‘prik sifatidagi ramziy rolini ta’kidlaydi.

Butun Markaziy Osiyo uchun bu global madaniy, ilmiy va ta’lim tarmoqlarida yanada faol ishtirok etish va xalqaro tuzilmalarda uning vakilligi va ta’sirini kuchaytirish imkoniyatidir. Sessiya natijasida YUNESKOning yangilangan strategik yo‘nalishi qabul qilinishi kutilmoqda, bu mintaqa mamlakatlari ishtirok etishi mumkin bo‘lgan global dasturlarga yangi turtki beradi.

Markaziy Osiyo respublikalari ushbu tadbirdan yangi madaniy sanoat tarmoqlarini rivojlantirish, merosni saqlash dasturlarini rivojlantirish va xalqaro hamkorlikni kengaytirish uchun boshlang‘ich maydon sifatida foydalanishlari mumkin. Sessiyani Samarqandda o‘tkazish mintaqaning global maydondagi ko‘rinishini oshiradi va uning davlatlarining global forumlardagi mavqeiga hissa qo‘shadi.

YUNESKO Bosh konferensiyasining Samarqanddagi sessiyasi bitta mamlakat chegaralaridan ancha tashqariga chiqadigan tadbirdir. Bu O‘zbekiston va butun mintaqa uchun o‘zini namoyon qilish, madaniy va ta’lim aloqalarini mustahkamlash va global kun tartibini shakllantirishga hissa qo‘shish uchun imkoniyatdir. Muvaffaqiyatli sessiya madaniy diplomatiya, xalqaro dasturlar va mintaqaviy sheriklikni yanada rivojlantirish uchun zamin yaratishi mumkin.

O‘zbekiston ushbu konferensiyadan o‘zining boy madaniy merosi, zamonaviy infratuzilma loyihalari va Markaziy Osiyoning global madaniy maydondagi roli haqidagi tasavvurini namoyish etish uchun foydalanadi.

Samarqand, YUNESKOning Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan bo‘lib, o‘zini nafaqat sayyohlik va tarixiy markaz sifatida, balki zamonaviy xalqaro madaniy va ta’lim kun tartibida faol ishtirokchi sifatida ham dunyoga namoyish etish uchun noyob imkoniyatga ega.

Mintaqa uchun ushbu tadbir Markaziy Osiyoning Sharq va G‘arb, an’analar va zamonaviylik, turli sivilizatsiyalar o‘rtasidagi muloqot platformasi sifatidagi rolining kuchayishini anglatadi. Bu dunyoga mintaqa nafaqat buyuk merosni saqlab qolishga, balki global madaniy rivojlanish kelajagini shakllantirishga qodir ekanligi haqida ma’lum qiladi.

YUNESKO Bosh konferensiyasi 43-sessiyasining Samarqandda ochilishi chinakam tarixiy lahzadir. Bu ta’lim, fan va madaniyat sohasidagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishda yangi bobni ramziy ma’noda anglatadi va O‘zbekiston va Markaziy Osiyoning global maydondagi o‘sib borayotgan rolini ta’kidlaydi.

Rossiya davlat gumanitar universitetining xalqaro aloqalar bo‘yicha eksperti Yuriy Sigov:

– Ma’lumki, Samarqand YUNESKOning Parijdagi bosh qarorgohidan tashqarisida qirq yildan so‘ng o‘tkazilayotgan Bosh konferensiyasiga mezbonlik qilmoqda. Shu dalilning o‘zi ham O‘zbekistonning nafaqat muhim va keng ko‘lamli xalqaro tadbirlarni o‘tkazishda, balki respublikaning ham mintaqada, ham global miqyosda madaniyat, san’at va ta’limni rivojlantirishdagi roli nihoyatda oshgan xalqaro obro‘sidan dalolat beradi. Bosh konferensiyaning ochilishida so‘zga chiqqan O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev YUNESKO o‘zining 80-yilligini nishonlayotgani so‘nggi yillarda ta’lim, fan, madaniyat, san’at va axborot sohasidagi global hamkorlik, shuningdek, o‘zaro ishonch va birdamlik uchun hurmatli global institutga aylanganini ta’kidladi. Bu butun dunyo bo‘ylab ta’limni rivojlantirishga katta e’tibor qaratadi va turli mamlakatlar va xalqlar o‘rtasida sivilizatsiyalararo muloqotni faol ravishda qo‘llab-quvvatlaydi.

Prezident haqli ravishda O‘zbekiston tashabbusi bilan "Xiva jarayoni: Markaziy Osiyoda xalqaro hamkorlikni rivojlantirish" (2021) rezolyutsiyasi, Erta bolalikni parvarish qilish va ta’lim bo‘yicha Toshkent deklaratsiyasi va Xalqaro axborotga universal kirish kunini nishonlash to‘g‘risidagi Toshkent deklaratsiyasi kabi muhim hujjatlar qabul qilinganini ta’kidladi.

Menimcha, YUNESKO Bosh konferensiyasini Samarqandda o‘tkazish O‘zbekistonning madaniy va ta’lim tashabbuslarini rivojlantirishda ishonchli sherik sifatidagi umumiy imijini targ‘ib qilishda, ham Samarqandning o‘zi, ham Respublika salohiyatini oshirishda juda muhim rol o‘ynaydi. Axir, xorijiy mehmonlar nafaqat rasmiy uchrashuvlarda ishtirok etadilar, balki Yangi O‘zbekistonni o‘z ko‘zlari bilan ko‘rishadi. Va bu har qanday rasmiy reklamadan ko‘ra samaraliroq bo‘ladi.

"Pakistan in the World" gazetasi muharriri Tazin Axtar:

– Xalqaro munosabatlar va gumanitar hamkorlik bo‘yicha pokistonlik mutaxassis sifatida men O‘zbekiston Prezidentining Samarqandda bo‘lib o‘tayotgan YUNESKO Bosh konferensiyasi 43-sessiyasining ochilish marosimidagi nutqidan chuqur taassurot oldim.

Avvalo, qadimiy Samarqand forum o‘tkaziladigan joy sifatida ajoyib uzoqni ko‘ra bilish bilan tanlangan. Bu nafaqat YUNESKOning Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan shahar, balki sivilizatsiyalarning tirik ensiklopediyasi, ilm-fan, san’at va gumanizm beshigi.

O‘zbekiston Prezidenti haqli ravishda ta’kidlaganidek, Bosh konferensiya 40-yildan keyin birinchi marta YUNESKO qarorgohidan tashqarisida o‘tkazilmoqda va uning Samarqandda o‘tkazilishi xalqaro hamjamiyatning zamonaviy O‘zbekistonning islohotlari va ochiqligiga bo‘lgan ishonchining kuchli ramziga aylandi.

Davlatingiz yetakchisi o‘z nutqida zamonaviy dunyo duch kelayotgan eng dolzarb muammolarga, jumladan, xalqaro konsensus mexanizmlarining zaiflashishi, turli mojarolar tufayli madaniy yodgorliklarning vayron bo‘lishi hamda bilim va texnologiyalarga kirishda tengsizlikning kuchayib borayotganiga to‘xtaldi. Bu so‘zlar, ayniqsa, davom etayotgan gumanitar inqirozlar fonida juda dolzarb edi. Prezident Shavkat Mirziyoyev nafaqat muammolarni bayon qildi, balki aniq qadamlarni ham taklif qildi - YUNESKOning Inklyuziv ta’lim platformasini yaratishdan tortib, Xalqaro raqamli meros institutini tashkil etish tashabbusigacha.

Nutqning ta’lim tizimiga sun’iy intellekt texnologiyalarini joriy etishga bag‘ishlangan qismi ayniqsa ta’sirli edi. "Sun’iy intellekt – maktab" loyihasini yaratish va professional ta’lim bo‘yicha Butunjahon sammitini o‘tkazish g‘oyasi insoniyat kelajagi ta’lim va texnologik kompetensiyalar bilan shakllanishini tan olgan rahbarning strategik tafakkurini namoyish etadi.

Madaniy merosga ta’sir ko‘rsatayotgan iqlim inqiroziga javoban global "YUNESKO ekologik poytaxti" tashabbusini amalga oshirish taklifi ham muhimdir.

Prezidentning bag‘rikenglik va o‘zaro tushunish tamoyillarini ilgari surish bo‘yicha tashabbusi, shuningdek, O‘zbekiston ilmiy markazlari - Imom Buxoriy, Imom Moturidiy, Imom Termiziy va boshqalar salohiyatidan Islom haqidagi noto‘g‘ri tasavvurlarga qarshi kurashish uchun foydalanishga chaqirig‘i alohida e’tiborga loyiqdir. Bunday yondashuv Pokistonning madaniyatlararo muloqotni mustahkamlash va musulmon jamoalariga nisbatan kamsitishga qarshi doimiy ravishda kurashib kelayotgan pozitsiyasiga mos keladi.

Prezident Shavkat Mirziyoyevning nutqi forum ishtirokchilariga shunchaki murojaat emas, balki gumanizm, innovatsiya va global birdamlikni birlashtirgan konseptual harakatlar dasturi bo‘ldi. Bu O‘zbekistonning xalqaro maydondagi intellektual va axloqiy rolining o‘sib borayotganini namoyish etadi.

 "Dunyo" AA