"Умумий келажак жамияти" таҳлил маркази ижрочи директори Холид Таймур Акрам (Покистон):

   – Словакия Президенти Петер Пеллегринининг Ўзбекистонга ташрифи ва унинг Самарқандда бўлиб ўтаётган ЮНЕСКО Бош конференциясининг 43-сессияси доирасида Президент Шавкат Мирзиёев билан музокаралари Марказий Европа ва Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги шерикликни мустаҳкамлашда муҳим қадам бўлди.

Аввало, Ўзбекистон-Словакия мулоқотининг стратегик табиати ҳайратланарли. Саноат ҳамкорлиги, рақамлаштириш ва инвестицияларнинг аниқ соҳалари бўйича муҳокамалар расмий Тошкент ва Братислава бир-бирини иқтисодий модернизация қилишда ишончли шериклар сифатида кўришини кўрсатади. Банк киберхавфсизлиги ва юкларни кузатиш тизимларини мониторинг қилиш бўйича қўшма марказни ташкил этиш таклифи, айниқса, муносабатларнинг юқори технологияли ва инновацион даражага ўтишини акс эттиради.

Ташқи иқтисодий сиёсат нуқтаи назаридан, Ўзбекистондан тўқимачилик, чарм ва мева-сабзавот маҳсулотлари, Словакиядан эса фармацевтика, каучук ва муҳандислик маҳсулотлари етказиб беришнинг кўпайиши икки мамлакат иқтисодиётининг бир-бирини тўлдиришини намойиш этади. Миллий кўргазмаларни ўтказиш ва савдо уйларини очиш Марказий Осиё ва Европа Иттифоқи ўртасида барқарор савдо инфратузилмасини ривожлантириш йўлидаги муҳим қадамдир.

Ҳамкорликнинг гуманитар жиҳати ҳам бир хил даражада муҳимдир. Ректорлар форуми ва туризм кунларини ўтказиш ташаббуси академик ва маданий алмашинувлар учун янги уфқларни очади. Глобал таълим ва илмий жараёнларга интеграциялашишга интилаётган Ўзбекистон учун Словакиянинг Европа Иттифоқи аъзоси сифатидаги тажрибаси жуда фойдали бўлиши мумкин.

Самарқанд учрашувининг муваффақияти Ўзбекистоннинг минтақавий дипломатияда асосий иштирокчи ҳамда Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприк сифатидаги роли ортиб бораётганини намойиш этади. Бу шунингдек, Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида Ўзбекистон Европа билан алоқаларини ишончли тарзда мустаҳкамлаётганини, ташқи иқтисодий алоқаларни диверсификация қилаётганини ва кўп қутбли шериклик тизимини шакллантираётганини тасдиқлайди.

Панъевропа иттифоқи президенти Карлос Уриарте Санчес (Испания):

 – Ушбу ташриф, айниқса, Ўзбекистоннинг халқаро мавқеи тез суръатлар билан мустаҳкамланиб бораётгани ва етакчи Европа мамлакатлари билан алоқалари кенгайиб бораётгани нуқтаи назаридан аҳамиятлидир. Бу Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида изчил амалга оширилаётган очиқлик, мулоқот ва ҳамкорлик сиёсатига халқаро ҳамжамиятнинг тобора ортиб бораётган ишончини тасдиқлайди.

Давлат раҳбарининг узоқни кўра билган ва мувозанатли раҳбарлиги туфайли Ўзбекистон дипломатик фаолият ва минтақавий ҳамкорликнинг тан олинган марказига айланди. Бугунги кунда Ўзбекистон конструктив ечимлар ташаббускори сифатида қабул қилинмоқда, дунёга тинчликсеварлик, яхши қўшничилик ва биргаликдаги ривожланишнинг ноёб тажрибасини тақдим этмоқда. Сўнгги йилларда чуқур ўзгаришлар рўй берди, бу даврда Ўзбекистон нафақат Марказий Осиё мамлакатлари билан ўзаро тушуниш ва ишончни мустаҳкамлади, балки Финляндия каби Европалик ҳамкорлари билан муносабатларни янги босқичга кўтарди.

Президент Александр Стуббнинг ташрифи Ўзбекистон очиқлик, шерикларга ҳурмат ва прагматик ечимларни излаш сиёсати ҳам ички, ҳам халқаро миқёсда барқарор натижаларга олиб келиши мумкинлигини намойиш этаётган ушбу даврда амалга оширилаётгани рамзий маънога эга.

Финляндия ва Ўзбекистон, географик фарқларга қарамай, ўхшаш тамойилларга эга: мулоқотга содиқлик, суверенитетга ҳурмат ва тинчлик ва барқарорликка интилиш. Ушбу қадриятлар Президент Шавкат Мирзиёевнинг ташқи сиёсатининг асосини ташкил этади, у уларни риторикадан аниқ халқаро ташаббуслар ва ўзаро фойдали лойиҳаларга айлантиради.

Бугунги кунда унинг раҳбарлигида Ўзбекистон Шарқ ва Ғарб, Шимол ва Жануб ўртасида кўприк, ҳамкорлик, барқарор ривожланиш ва ишонч платформасига айланмоқда. Финляндия Президентининг ташрифи шунчаки дипломатик тадбир эмас – бу Президент Шавкат Мирзиёевнинг очиқлик ва конструктив ҳамкорликка асосланган сиёсати глобал миқёсда акс-садо бераётгани ва Ўзбекистоннинг ишончли ва масъулиятли шерик сифатидаги мавқеини мустаҳкамлаётганининг яққол намойишидир.

Шанхай креатив иқтисодиёт ассоциацияси директори ўринбосари, Шанхай санъат коллекциялари музейи директори Хун Мучин:

– Таълим, фан ва маданият соҳасида қарорлар қабул қилишнинг асосий глобал платформаси бўлган ЮНЕСКО Бош конференциясини Самарқандда ўтказиш тўғрисидаги қарор чуқур рамзий аҳамиятга эга воқеа бўлди. Бу шунчаки жойнинг ўзгариши эмас, балки Марказий Осиёнинг ўсиб бораётган таъсирини идрок этиш ва тан олишнинг глобал маданий моделини қайта кўриб чиқиш белгисидир.

Ўзбекистон учун форумга мезбонлик қилиш унинг маданий меросни ҳимоя қилиш, таълим тизимини ривожлантириш ва халқаро ҳамкорликни кучайтиришдаги ютуқларини халқаро миқёсда тан олиш акти бўлди. Президент Шавкат Мирзиёевнинг тарихий ёдгорликларни тиклаш ва маданий жойларни рақамлаштиришни қамраб олган кенг кўламли ташаббуслари Самарқанд, Бухоро ва Хива каби дурдоналарга янги ҳаёт бағишлади.

Ўзбекистон маданий меросни замонавий иқтисодий ва ижтимоий ҳаётга мақсадли равишда интеграциялаштирмоқда, уни ривожланиш ресурсига айлантирмоқда. Самарқандда "Боқий шаҳар" каби маданий мажмуанинг яратилиши бу садоқатнинг яққол намунасидир. Ушбу лойиҳа анъанавий меъморий шаклларни замонавий инфратузилма талаблари билан муваффақиятли бирлаштириб, нафақат сайёҳларни ўзига жалб қилувчи, балки халқаро конференциялар ва илмий алмашинувлар учун жой бўлиб хизмат қилади.

Президент Шавкат Мирзиёев ЮНЕСКО Бош конференциясининг 43-сессиясининг очилиш маросимидаги нутқида таъкидлаганидек, замон биздан ЮНЕСКОнинг глобал мақсадларига эришишимизни ва кўп қиррали ҳамкорлигимизни янги босқичга кўтаришни талаб қилмоқда. Бу фикрларда Ўзбекистон томонидан илгари сурилган, анъаналар ва инновацияларни уйғунлаштирган аниқ таклифларда мукаммал акс этган.

 Келажакка эътибор қаратган ҳолда, Тошкент ҳамкорликни янги босқичга кўтаришни таклиф қилмоқда, инклюзив таълимни ривожлантириш ва ЮНЕСКОнинг ихтисослаштирилган платформасини яратиш, "Сунъий интеллект – мактаб" лойиҳасини амалга ошириш ва Касбий таълим бўйича Бутунжаҳон саммитини ўтказиш орқали сунъий интеллектни кенг жорий этишни қўллаб-қувватламоқда.

Шу билан бирга, мамлакат меросни сақлашга содиқлигини кучайтирмоқда, Халқаро ҳужжатли мерос кунини белгилаш ва Рақамли мерос халқаро институтини яратишни таклиф қилмоқда. ЮНЕСКОнинг Аёллар етакчилиги академиясини ташкил этиш, ЮНЕСКОнинг Экологик пойтахт унвонини тарғиб қилиш ва Медиа саводхонлик стратегиясини ишлаб чиқиш ташаббуслари ҳам шунга ўхшаш кенг қамровли ёндашувни намойиш этади.

Мухтасар айтганда, Самарқанд тажрибаси ва ушбу конференцияда эълон қилинган ташаббуслар замонавий дунё барқарор ривожланиш мақсадларига эришиши учун зарур бўлган моделдир.

Россия-Тожикистон (Славян) университети профессори Раҳмон Ўлмасов:

– Бугун ЮНЕСКО Бош конференциянинг 43-сессияси, Марказий Осиё қалбида жойлашган қадимий шаҳар Самарқандда бошланди. Ушбу тадбир нафақат Ўзбекистон, балки бутун минтақа учун тарихий аҳамиятга эга.

ЮНЕСКО Бош конференцияси ташкилот аъзо давлатларининг энг муҳим учрашуви бўлиб, унинг таълим, фан, маданият ва коммуникациялар соҳасидаги фаолиятининг стратегик йўналишини белгилайди. 40 йилдан ортиқ вақт ичида биринчи марта сессия Париждаги ЮНЕСКОнинг доимий штаб-квартираси ташқарисида ўтказилмоқда, бу мезбон мамлакатнинг ажойиб ишончи ва юқори халқаро обрўсини таъкидлайди.

Ўзбекистон учун бу тарихий лаҳзадир: мамлакат биринчи марта ушбу даражадаги глобал анжуманга мезбонлик қилмоқда, бу унинг глобал майдондаги ўсиб бораётган маданий ва дипломатик мавқеини акс эттиради. Ипак йўли бўйлаб маданиятлар чорраҳаси ва мерос шаҳри сифатида Самарқанд мазкур форумга мезбонлик қилиш учун танлангани бежиз эмас. Унинг кўп асрлик тарихи ва жаҳон цивилизацияси ривожига қўшган ҳиссаси минтақанинг Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприк сифатидаги рамзий ролини таъкидлайди.

Бутун Марказий Осиё учун бу глобал маданий, илмий ва таълим тармоқларида янада фаол иштирок этиш ва халқаро тузилмаларда унинг вакиллиги ва таъсирини кучайтириш имкониятидир. Сессия натижасида ЮНЕСКОнинг янгиланган стратегик йўналиши қабул қилиниши кутилмоқда, бу минтақа мамлакатлари иштирок этиши мумкин бўлган глобал дастурларга янги туртки беради.

Марказий Осиё республикалари ушбу тадбирдан янги маданий саноат тармоқларини ривожлантириш, меросни сақлаш дастурларини ривожлантириш ва халқаро ҳамкорликни кенгайтириш учун бошланғич майдон сифатида фойдаланишлари мумкин. Сессияни Самарқандда ўтказиш минтақанинг глобал майдондаги кўринишини оширади ва унинг давлатларининг глобал форумлардаги мавқеига ҳисса қўшади.

ЮНЕСКО Бош конференциясининг Самарқанддаги сессияси битта мамлакат чегараларидан анча ташқарига чиқадиган тадбирдир. Бу Ўзбекистон ва бутун минтақа учун ўзини намоён қилиш, маданий ва таълим алоқаларини мустаҳкамлаш ва глобал кун тартибини шакллантиришга ҳисса қўшиш учун имкониятдир. Муваффақиятли сессия маданий дипломатия, халқаро дастурлар ва минтақавий шерикликни янада ривожлантириш учун замин яратиши мумкин.

Ўзбекистон ушбу конференциядан ўзининг бой маданий мероси, замонавий инфратузилма лойиҳалари ва Марказий Осиёнинг глобал маданий майдондаги роли ҳақидаги тасаввурини намойиш этиш учун фойдаланади.

Самарқанд, ЮНЕСКОнинг Умумжаҳон мероси рўйхатига киритилган бўлиб, ўзини нафақат сайёҳлик ва тарихий марказ сифатида, балки замонавий халқаро маданий ва таълим кун тартибида фаол иштирокчи сифатида ҳам дунёга намойиш этиш учун ноёб имкониятга эга.

Минтақа учун ушбу тадбир Марказий Осиёнинг Шарқ ва Ғарб, анъаналар ва замонавийлик, турли цивилизациялар ўртасидаги мулоқот платформаси сифатидаги ролининг кучайишини англатади. Бу дунёга минтақа нафақат буюк меросни сақлаб қолишга, балки глобал маданий ривожланиш келажагини шакллантиришга қодир эканлиги ҳақида маълум қилади.

ЮНЕСКО Бош конференцияси 43-сессиясининг Самарқандда очилиши чинакам тарихий лаҳзадир. Бу таълим, фан ва маданият соҳасидаги халқаро ҳамкорликни ривожлантиришда янги бобни рамзий маънода англатади ва Ўзбекистон ва Марказий Осиёнинг глобал майдондаги ўсиб бораётган ролини таъкидлайди.

Россия давлат гуманитар университетининг халқаро алоқалар бўйича эксперти Юрий Сигов:

– Маълумки, Самарқанд ЮНЕСКОнинг Париждаги бош қароргоҳидан ташқарисида қирқ йилдан сўнг ўтказилаётган Бош конференциясига мезбонлик қилмоқда. Шу далилнинг ўзи ҳам Ўзбекистоннинг нафақат муҳим ва кенг кўламли халқаро тадбирларни ўтказишда, балки республиканинг ҳам минтақада, ҳам глобал миқёсда маданият, санъат ва таълимни ривожлантиришдаги роли ниҳоятда ошган халқаро обрўсидан далолат беради. Бош конференциянинг очилишида сўзга чиққан Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев ЮНЕСКО ўзининг 80 йиллигини нишонлаётгани сўнгги йилларда таълим, фан, маданият, санъат ва ахборот соҳасидаги глобал ҳамкорлик, шунингдек, ўзаро ишонч ва бирдамлик учун ҳурматли глобал институтга айланганини таъкидлади. Бу бутун дунё бўйлаб таълимни ривожлантиришга катта эътибор қаратади ва турли мамлакатлар ва халқлар ўртасида цивилизациялараро мулоқотни фаол равишда қўллаб-қувватлайди.

Президент ҳақли равишда Ўзбекистон ташаббуси билан "Хива жараёни: Марказий Осиёда халқаро ҳамкорликни ривожлантириш" (2021) резолюцияси, Эрта болаликни парвариш қилиш ва таълим бўйича Тошкент декларацияси ва Халқаро ахборотга универсал кириш кунини нишонлаш тўғрисидаги Тошкент декларацияси каби муҳим ҳужжатлар қабул қилинганини таъкидлади.

Менимча, ЮНЕСКО Бош конференциясини Самарқандда ўтказиш Ўзбекистоннинг маданий ва таълим ташаббусларини ривожлантиришда ишончли шерик сифатидаги умумий имижини тарғиб қилишда, ҳам Самарқанднинг ўзи, ҳам Республика салоҳиятини оширишда жуда муҳим роль ўйнайди. Ахир, хорижий меҳмонлар нафақат расмий учрашувларда иштирок этадилар, балки Янги Ўзбекистонни ўз кўзлари билан кўришади. Ва бу ҳар қандай расмий рекламадан кўра самаралироқ бўлади.

"Pakistan in the World" газетаси муҳаррири Тазин Ахтар:

– Халқаро муносабатлар ва гуманитар ҳамкорлик бўйича покистонлик мутахассис сифатида мен Ўзбекистон Президентининг Самарқандда бўлиб ўтаётган ЮНЕСКО Бош конференцияси 43-сессиясининг очилиш маросимидаги нутқидан чуқур таассурот олдим.

Аввало, қадимий Самарқанд форум ўтказиладиган жой сифатида ажойиб узоқни кўра билиш билан танланган. Бу нафақат ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси рўйхатига киритилган шаҳар, балки цивилизацияларнинг тирик энциклопедияси, илм-фан, санъат ва гуманизм бешиги.

Ўзбекистон Президенти ҳақли равишда таъкидлаганидек, Бош конференция 40 йилдан кейин биринчи марта ЮНЕСКО қароргоҳидан ташқарисида ўтказилмоқда ва унинг Самарқандда ўтказилиши халқаро ҳамжамиятнинг замонавий Ўзбекистоннинг ислоҳотлари ва очиқлигига бўлган ишончининг кучли рамзига айланди.

Давлатингиз етакчиси ўз нутқида замонавий дунё дуч келаётган энг долзарб муаммоларга, жумладан, халқаро консенсус механизмларининг заифлашиши, турли можаролар туфайли маданий ёдгорликларнинг вайрон бўлиши ҳамда билим ва технологияларга киришда тенгсизликнинг кучайиб бораётганига тўхталди. Бу сўзлар, айниқса, давом этаётган гуманитар инқирозлар фонида жуда долзарб эди. Президент Шавкат Мирзиёев нафақат муаммоларни баён қилди, балки аниқ қадамларни ҳам таклиф қилди - ЮНЕСКОнинг Инклюзив таълим платформасини яратишдан тортиб, Халқаро рақамли мерос институтини ташкил этиш ташаббусигача.

Нутқнинг таълим тизимига сунъий интеллект технологияларини жорий этишга бағишланган қисми айниқса таъсирли эди. "Сунъий интеллект – мактаб" лойиҳасини яратиш ва профессионал таълим бўйича Бутунжаҳон саммитини ўтказиш ғояси инсоният келажаги таълим ва технологик компетенциялар билан шаклланишини тан олган раҳбарнинг стратегик тафаккурини намойиш этади.

Маданий меросга таъсир кўрсатаётган иқлим инқирозига жавобан глобал "ЮНЕСКО экологик пойтахти" ташаббусини амалга ошириш таклифи ҳам муҳимдир.

Президентнинг бағрикенглик ва ўзаро тушуниш тамойилларини илгари суриш бўйича ташаббуси, шунингдек, Ўзбекистон илмий марказлари - Имом Бухорий, Имом Мотуридий, Имом Термизий ва бошқалар салоҳиятидан Ислом ҳақидаги нотўғри тасаввурларга қарши курашиш учун фойдаланишга чақириғи алоҳида эътиборга лойиқдир. Бундай ёндашув Покистоннинг маданиятлараро мулоқотни мустаҳкамлаш ва мусулмон жамоаларига нисбатан камситишга қарши доимий равишда курашиб келаётган позициясига мос келади.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг нутқи форум иштирокчиларига шунчаки мурожаат эмас, балки гуманизм, инновация ва глобал бирдамликни бирлаштирган концептуал ҳаракатлар дастури бўлди. Бу Ўзбекистоннинг халқаро майдондаги интеллектуал ва ахлоқий ролининг ўсиб бораётганини намойиш этади.

 "Дунё" АА