Муносабат

“Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш тўғрисида”ги қонун лойиҳаси билан нодавлат нотижорат ташкилотларининг Конституция ва қонунчиликда белгиланган фаолият эркинлиги кафолатларини янада мустаҳкамлаш назарда тутилмоқда.  

Қонун лойиҳасида нодавлат нотижорат ташкилотларининг фаолияти эркинлигини мустаҳкамлаш ва жамоатчилик назорати самарадорлигини оширишга қаратилган бир қатор таклифлар илгари сурилган. Шулар ҳақида мулоҳаза қиладиган бўлсак, биринчидан, нодавлат ташкилотларнинг фаолиятига қонунга хилоф равишда аралашганлик учун мансабдор шахсларга жавобгарлик белгиланиши соҳа мустақиллиги ва эркинлигини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади. 

Энг асосийси, нодавлат ташкилотларнинг Конституцияда белгиланган фаолият эркинлиги кафолатлари амалда таъминланади.

Барчага маълум, нодавлат ташкилотлар муайян соҳалар ривожига ўз ҳиссасини айнан жамоатчилик назорати орқали қўшади. Мисол учун, ногиронлиги бўлган шахсларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи ташкилотлар тўсиқсиз муҳит яратиш бўйича қурилиш ва ижтимоий соҳа объектларида жамоатчилик мониторингларини олиб боради. Афсуски, бу мониторинглар натижасида аниқланган камчиликлар, айрим ҳолларда масъуллар эътиборидан четда қолиб, уларни бартараф этиш чоралари кўрилмайди.

Қонун лойиҳасида таклиф этилаётганидек, жамоатчилик назорати ҳужжатини кўриб чиқмаслик учун мансабдорларга жавобгарлик белгиланса, нодавлат ташкилотларнинг саъй-ҳаракатлари бесамар ёки қоғозда қолиб кетмайди ва жамоатчилик назорати ҳужжати ҳақиқатдан таъсирчан кучга эга ҳужжатга айланади.

Бундан ташқари, нодавлат ташкилотлар ҳуқуқбузарликлари учун амалдаги жарима миқдорларини сезиларли камайтириш таклиф этилмоқда. Бу ортиқча молиявий юкламалар бўлмаслигини таъминлайди.

Бугунги кунда ассоциациямиз томонидан фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси доирасида нодавлат ташкилотлар раҳбарлари Давлат бошқаруви академиясида ўқитилмоқда. Мазкур ўқишларда уларга қонунчилик талаблари ҳам алоҳида тушунтирилади. 

Шу ўринда ҳуқуқбузарлик статистикасига эътибор қаратсак, ўқувлар самарасини кўриш мумкин, яъни ҳуқуқбузарлик сони ўтган йили 2022 йилга нисбатан тўрт бараварга камайган.

Лекин, соҳага янги кириб келаётган ёш нодавлат ташкилотлар орасида тажриба етишмовчилиги ва қонунчиликни тўлиқ билмаслик натижасида ҳуқуқбузарликлар учраб турибди. Жарима миқдорлари камайтирилиши айнан шу ҳолатларда ёш нодавлат ташкилотлар учун катта енгиллик беради, деб ҳисоблаймиз.

Ушбу қонун лойиҳаси билан “Нодавлат нотижорат ташкилотлари тўғрисида”ги, “Жамоат фондлари тўғрисида”ги, “Жамоатчилик назорати тўғрисида”ги ва “Давлат божи тўғрисида”ги қонунларга ҳамда Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги ва Солиқ кодексларига қўшимчалар ва ўзгартиришлар киритиш режалаштирилмоқда.

Умуман олганда, қонун лойиҳасида нодавлат ташкилотлар ҳуқуқлари ва манфаатларига доир яхши таклифлар бор. Келгусида жойларда нодавлат ташкилотларни кенг жалб қилган ҳолда қонун лойиҳасини муҳокама қилиш ва уни янада такомилига етказишга хизмат қиладиган таклифлар олиш режа қилинган.

Камолиддин ЭШОНХЎЖАЕВ,

Ўзбекистон нодавлат нотижорат ташкилотлари 

миллий ассоциацияси Кенгаши раиси.

ЎзА